Η ρύπανση των ωκεανών....

«Οι ωκεανοί είναι απαραίτητοι για την επιβίωση κάθε μορφής ζωής στον πλανήτη μας καθώς ρυθμίζουν το κλίμα και τον κύκλο του νερού, παράγουν οξυγόνο, ενώ δεσμεύουν και αποθηκεύουν διοξείδιο του άνθρακα. Καλύπτουν περίπου τα τρία τέταρτα της επιφάνειας της Γης και φιλοξενούν το 90% των ζωντανών οργανισμών του πλανήτη, με καινούργια είδη να ανακαλύπτονται συνεχώς κάθε χρόνο. Οι υγιείς ωκεανοί είναι θεμελιώδους σημασίας για τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας του πλανήτη και κατ’ επέκταση της συνέχισης της ζωής σε αυτόν», επισήμανε ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κρίτων Αρσένης με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών.

«Τα βάθη των ωκεανών φιλοξενούν μια μαγευτική βιοποικιλότητα από μικροοργανισμούς, μια ιδιαίτερα απλή μορφή ζωής, έως ορισμένα από τα πιο κοινωνικά και ευφυή ζώα του πλανήτη μας, τα δελφίνια και τις φάλαινες. Οι υγιείς ωκεανοί διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην καθημερινή μας ζωή καθώς παρέχουν πολύτιμα αγαθά και υπηρεσίες. Είναι οι βασικοί ρυθμιστές του κλίματος και οι πνεύμονες του πλανήτη μας, καθώς παράγουν το 85% του οξυγόνου και αποτελούν σημαντικές δεξαμενές αποθήκευσης άνθρακα, απορροφώντας πάνω από το μισό όλων των εκπομπών CO2. Οι οικοσυστημικές υπηρεσίες των ωκεανών έχουν αποτιμηθεί σε 20.9 τρισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο.

Οι ωκεανοί είναι ένας ζωτικός οικονομικός πόρος που παρέχει τα προς το ζην σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο μέσω της αλιείας, του θαλάσσιου και παράκτιου τουρισμού και γενικά της οικονομικής εκμετάλλευσης των θαλάσσιων πόρων. Εκτιμάται ότι συνεισφέρουν 340 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνοστις ανθρώπινες οικονομικές δραστηριότητες. Επιπλέον, η επισιτιστική ασφάλεια για περισσότερους από2.6 δισεκατομμύρια ανθρώπους είναι άρρηκτα δεμένη με την ικανότητα των ωκεανών να παρέχουν τροφή.

Ωστόσο, οι κρίσιμοι για την ύπαρξή μας ωκεανοί βρίσκονται σε κίνδυνο. Η χρόνια υπεραλίευση και η υποβάθμιση των ψαρότοπων απειλεί με κατάρρευση τα τρία τέταρτα των ιχθυαποθεμάτων παγκοσμίως. Η ρύπανση απειλεί με “ασφυξία” τους ωκεανούς. Με το 80% των απορριμμάτων να προέρχεται από χερσαίες πηγές και το 20% από τα πλοία, έχουν ήδη καταγραφεί πέντε δίνες πλαστικών απορριμμάτων, με τη μεγαλύτερη να έχει εντοπιστεί στον Eιρηνικό, με έκταση διπλάσια της Γαλλίας. Την ίδια στιγμή, καταστροφικά ατυχήματα όπως η πετρελαιοκηλίδα του Κόλπου του Μεξικού έχουν ολέθριες συνέπειες για τους θαλάσσιους οργανισμούς και τα ενδιαιτήματα τους. Μεταξύ άλλων, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η οξίνιση των ωκεανών, άμεση απόρροια της κλιματικής αλλαγής, υπονομεύουν την ικανότητα των ωκεανών να συντηρούν θαλάσσια ζωή.

Οι ανεξέλεγκτες ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν τεράστιο κόστος για την υγεία των ωκεανών με δραματικές επιπτώσεις στη συνέχιση της αλιείας, του τουρισμού και άλλων σημαντικών δραστηριοτήτων για την “αιμοδότηση” των παράκτιων και νησιωτικών κοινοτήτων αλλά και της παγκόσμιας οικονομίας.

Η υγεία του θαλάσσιου περιβάλλοντος αποτελεί βασική πτυχή της θαλάσσιας πολιτικής της ΕΕ με πυλώνα της την Οδηγία Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική που έχει στόχο τη διασφάλιση της καλής περιβαλλοντικής υγείας των ωκεανών το αργότερο έως το 2020. Σημαντική ευκαιρία αποτελεί και η επερχόμενη μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής για την ενσωμάτωση δράσεων που αφορούν στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, την προστασία και αποκατάσταση των ιχθυαποθεμάτων, τη μείωση των απορριπτόμενων αλιευμάτων, την επέκταση του δικτύου Natura 2000 στις θαλάσσιες περιοχές και τη δημιουργία θαλάσσιων καταφυγίων. Οι δράσεις αυτές θα έχουν σημαντικά αποτελέσματα στην ανάκαμψη των ιχθυαποθεμάτων και της βιοποικιλότητας γενικότερα και στη διατήρηση της απασχόλησης της παράκτιας αλιείας.»Επίσης Κάθε χρόνο οι άνθρωποι καταναλώνουν 70 εκατομμύρια τόνους αλιευμάτων.

Παρότι πρόκειται για ένα τεράστιο νούμερο, που υποδηλώνει αναλόγου μεγέθους αφανισμό της θαλάσσιας ζωής και καταστροφή των οικοσυστημάτων, δεν μπορεί να συγκριθεί με τους 100 εκατομμύρια τόνους που καταναλώνουν οιφάλαινες.

Ο μεγαλύτερος όγκος της διατροφής των φαλαινών αποτελείται απόκαλαμάρια και μικρά ψάρια, αλλά ένα επικίνδυνο υλικό εισέρχεται στο πεπτικό σύστημα των εντυπωσιακών κητών: τα πλαστικά σκουπίδια.

Οι φάλαινες φυσητήρες θεωρούνται από τα πιο έξυπνα θαλάσσια -και όχι μόνο- είδη. Έχουν τον μεγαλύτερο εγκέφαλο σε σύγκριση με οποιονδήποτε γνωστό οργανισμό -ζώντα ή εξαφανισμένο- χρησιμοποιούν ήχους και σόναρ για να επικοινωνούν μεταξύ τους, οργανώνονται σε κοινωνίες, έχουν ακόμα και ξεχωριστά ονόματα.

Οι εν λόγω φάλαινες μπορούν να καταδύονται σε μεγάλα βάθη κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, έως και τρία χιλιόμετρα, για να βρουν τροφή. Παρόλα αυτά πλήττονται από τη ρύπανση των ωκεανών από το πλαστικό, η οποία έχει σημαντικό αντίκτυπο σε ψάρια, χελώνες και πτηνά.

Παρότι, η φαλαινοθηρία υποτίθεται ότι έχει ρυθμιστεί θεσμικά, ενώ η μάχη για την καταπολέμησή της συνεχίζεται, το πρόβλημα με το πλαστικό είναι πολύ σημαντικό και έχει διττή προέκταση: από τη μία πλευρά το πλαστικό καταλήγει στο στομάχι του κήτους περιορίζοντας τη δυνατότητά του να προσλαμβάνει θρεπτικές ουσίες.

Από την άλλη πλευρά, τα βαρέα μέταλλα και άλλες τοξίνες που παράγονται από τη διάσπαση του πλαστικού δημιουργούν θανατηφόρες συγκεντρώσεις στο λίπος της φάλαινας.

Η φάλαινα φυσητήρας είναι ένα από τα μακροβιότερα είδη, με ορισμένα μέλη να  ζουν σε ηλικίες άνω των100 ετών.

Η ρύπανση των θαλασσών με πλαστικό θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τη διάρκεια ζωής των φαλαινών, αλλά και την ίδια τους την επιβίωση σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.Ακόμα Σε διακανονισμό ρεκόρ ύψους 7,8 δισ. δολαρίων κατέληξαν η ΒΡ και100.000 θύματα που επλήγησαν από την τεράστια οικολογική καταστροφή στον Κόλπο του Μεξικού, μετά την έκρηξη στην εξέδρα άντλησης πετρελαίου«Deepwater Horizon», στις 20 Απριλίου του 2010.

Ο διακανονισμός επετεύχθη λίγο πριν τη δίκη της Δευτέρας σε Δικαστήριο της Νέας Ορλεάνης. Όπως ανακοινώθηκε, η δίκη, που είχε ήδη καθυστερήσει για την παράταση των διαπραγματεύσεων, αναβάλλεται επ’ αόριστον.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε την Παρασκευή ο πετρελαϊκός κολοσσός επισημαίνει ότι θα χρησιμοποιήσει το ποσό των 20 δις. δολαρίων, που συγκέντρωσε το καλοκαίρι του 2010 για την καταβολή αποζημιώσεων, σε δεκάδες χιλιάδες αλιείς και φυσικά πρόσωπα που υπέστησαν καταστροφές από την πετρελαιοκηλίδα.

Σε ό,τι αφορά τον διακανονισμό, η BP τονίζει στην ανακοίνωσή της ότι από τα 7,8 δισ. δολάρια, τα 2,3 δις. θα διοχετευθούν στη βιομηχανία θαλασσινών στον Κόλπο του Μεξικού.

Έντεκα εργάτες έχασαν τη ζωή τους από την έκρηξη στην εξέδρα άντλησης πετρελαίου της BP. Έπειτα από 87 ημέρες, όταν η εταιρεία κατάφερε να πάρει τον έλεγχο της κατάστασης, στον Κόλπο του Μεξικού είχαν διαρρεύσει 4,9 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου.Επιπλέον Εκατομμύρια πλαστικά απορρίμματα και φωσφορούχα απόβλητα που προέρχονται από γεωργικά λιπάσματα, απειλούν με «ασφυξία» τους ωκεανούς, προειδοποιεί η έκθεση του 2011 του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (PNUE), η οποία δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα στο Παρίσι.

«Μόνο για τις ΗΠΑ, το κόστος υπολογίζεται σε πάνω από δυο δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο οι ζημίες μπορεί να φθάνουν τα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως», τονίζεται στην έκθεση, στην οποία υπογραμμίζεται η ανάγκη για αυξημένο έλεγχο του φαινομένου αυτού.

«Οι ακριβείς ποσότητες των χερσαίων απορριμμάτων, αλλά και των απορριμμάτων φορτηγών πλοίων και αλιευτικών, τα οποία περιέχουν μικρομόρια πλαστικού, παραμένουν άγνωστες», επισημαίνεται στην έκθεση.

Το PNUE υπενθυμίζει ωστόσο ότι στη Βόρεια Αμερική και τη δυτική Ευρώπη, κάθε άνθρωπος χρησιμοποιεί περίπου 100 κιλά πλαστικών ετησίως, ενώ υπολογίζεται ότι από το 2015 θα χρησιμοποιεί 140 κιλά πλαστικής ύλης ετησίως. Οι ποσότητες αυτές στους πληθυσμούς της Ασίας είναι μικρότερες κατά δυο φορές.

Την ίδια στιγμή, το ποσοστό ανακύκλωσης των υλικών αυτών για παραγωγή ενεργείας, δεν ξεπερνά το 25% σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ στη Νορβηγία και την Ελβετία το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 80%, υπογραμμίζει το PNUE.

Όσον αφορά την υγεία, υπάρχουν υποψίες ότι οι χημικοί αυτοί ρυπαντές καταλήγουν στη διατροφική αλυσίδα «παρά το γεγονός ότι εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με τους κινδύνους που συνιστούν για την ανθρώπινη υγεία και το οικοσύστημα».

Οι απειλές για την ανθρώπινη υγεία είναι μεταξύ άλλων οι γενετικές μεταλλάξεις, οι κίνδυνοι για καρκινογενέσεις και για κακή λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος.

Παρά τις συμφωνίες που έχουν υπογράψει και τις πρωτοβουλίες που έχουν αναλάβει πολλοί διεθνείς οργανισμοί και μη κυβερνητικές οργανώσεις για την προστασία των ωκεανών και των θαλασσίων οικοσυστημάτων, η μη εφαρμογή των αρχών που υπαγορεύουν, ευθύνεται για τη μη αλλαγή της κατάστασης, εκτιμά το PNUE, το οποίο καλεί βιομήχανους και καταναλωτές να αλλάξουν τις συνήθειές τους για να μειωθεί η παραγωγή αποβλήτων.

Tοξικές σούπες αποβλήτων στροβιλίζονται στους ωκεανούς και τις θάλασσες, από τους Πόλους έως τον Ισημερινό, δηλητηριάζοντας τους θαλάσσιους οργανισμούς και τα πουλιά. Γνωστές ως «Κηλίδες Σκουπιδιών», οι σκουπιδονησίδες είναι τόσο μεγάλες, που οι επιστήμονες ακόμη δεν έχουν κατορθώσει να οριοθετήσουν το ακριβές μεγεθός τους.

Αιωρούνται στις στήλες του νερού, από την επιφάνεια μέχρι τα μεγάλα βάθη και αποτελούνται από παντός είδους απόβλητα, με πολυπληθέστερο στοιχείο τα ψήγματα πλαστικού.

Στον Ατλαντικό οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει 2 σκουπιδονησίδες, μία κοντά στις Μαλδίβες και μία ανάμεσα στις Βερμούδες και τις Αζόρες. Το θέμα της άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης της ρύπανσης που προκαλούν οι δίνες πλαστικών απορριμμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον της ΕΕ έθεσε με ερώτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κρίτων Αρσένης.

Τα μέτρα 
Επικαλούμενος την Οδηγία 2008/56/ΕΚ για τη Θαλάσσια Στρατηγική της ΕΕ, που έχει ως στόχο την καλή περιβαλλοντική κατάσταση των θαλάσσιων υδάτων έως το 2020, ο ευρωβουλευτής ζητεί να πληροφορηθεί από την Κομισιόν τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση και αναστροφή της θαλάσσιας ρύπανσης από πλαστικά και των επιπτώσεων αυτής στη θαλάσσια βιοποικιλότητα.

«Η πρόσφατη ανακάλυψη στον Β. Ατλαντικό μιας δεύτερης νησίδας πλαστικών παρόμοιας σε σύσταση και μέγεθος αυτής του Ειρηνικού, που ανακαλύφθηκε πριν από 13 χρόνια, με έκταση αντίστοιχη της Κεντρικής Ευρώπης, έρχεται να προστεθεί στις απειλές που αντιμετωπίζουν οι θάλασσες της ΕΕ, αλλά και να επιβεβαιώσει τις επιπτώσεις των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στο θαλάσσιο περιβάλλον», δήλωσε ο Κρίτων Αρσένης.

«Παντός είδους πλαστικά απορρίμματα (λαμπτήρες, καπάκια, οδοντόβουρτσες, συσκευασίες προϊόντων τροφίμων, αλιευτικά εργαλεία και μικροσκοπικά κομμάτια από πλαστικό) βρίσκονται διασκορπισμένα στο θαλάσσιο περιβάλλον».

8 εκατ. τόνοι αποβλήτων καθημερινά στις θάλασσες
Σύμφωνα με στοιχεία περιβαλλοντικών οργανώσεων (WWF και Med SOS), 8 εκατ. τόνοι αποβλήτων φθάνουν καθημερινά στις θάλασσες, ενώ η ποσότητα του πλαστικού που επιπλέει στους ωκεανούς υπολογίζεται σε 28.750 κομμάτια/τ.χλμ. Εκτιμάται ότι το 80% των απορριμμάτων προέρχεται από χερσαίες πηγές και το 20% από τα πλοία. Τα πλαστικά απορρίμματα δεν βιοδιασπώνται, αλλά αποσυντίθενται μέσω των αλλοιώσεων από τον ήλιο και το αλάτι.

Οι άνθρωποι «σκοτώνουν» τους ωκεανούς
«Οι ωκεανοί έχουν μεγάλη σημασία για την οικολογική ισορροπία της Γης, γιατί καλύπτουν σχεδόν τα 3/4 της επιφάνειάς της και φιλοξενούν περίπου το 90% της βιόσφαιρας», εξηγεί ο ευρωβουλευτής κ. Κρίτων Αρσένης και επισημαίνει: «Το 85% του οξυγόνου παράγεται στους ωκεανούς, ενώ περίπου το 93% του διοξειδίου του άνθρακα της Γης είναι αποθηκευμένο σε ωκεανούς.

Αυτό οφείλεται στο φυτοπλαγκτόν, το οποίο αποτελεί τη βάση της τροφικής αλυσίδας των οργανισμών που ζουν στους ωκεανούς. Σήμερα, ωστόσο, η βιωσιμότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων αντιμετωπίζει άνευ προηγουμένου πιέσεις που προέρχονται από ανθρώπινες δραστηριότητες και η αντιμετώπισή τους απαιτεί επείγουσα δράση. Οι κλειστές θάλασσες όπως η Μεσόγειος κινδυνεύουν ακόμη περισσότερο, λόγω της έντονης παράκτιας δραστηριότητας σε χώρες εντός και εκτός ΕΕ. Η Οδηγία Πλαίσιο 2008/56/ΕΚ που έχει σαν στόχο

την καλή περιβαλλοντική κατάσταση των ευρωπαϊκών θαλασσών έως το 2020, αποτελεί το νομικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης, η αποτελεσματική εφαρμογή της ωστόσο παραμένει μια πρόκληση για τις χώρες της ΕΕ».

Οι θάλασσες του πλανήτη έχουν γεμίσει με τεράστιες ποσότητες απορριμμάτων και με τις λεπτές πλαστικές σακούλες, δήλωσαν οι ακτιβιστές και οι αξιωματούχοι για το εμπόριο τη Δευτέρα 8 Ιουνίου με αφορμή τη Παγκόσμια Ημέρα των Ωκεανών.

Ο διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Pascal Lamy, δήλωσε εν όψει της γιορτής ότι μερικά είδη ψαριών απειλούνται με εξαφάνιση λόγω της υπερβολικής εκμετάλλευσης της αλιείας και μέρος της ευθύνης ανήκει στις κυβερνητικές επιχορηγήσεις.

Οι κυβερνήσεις έχουν συμβάλλει στο εν λόγω πρόβλημα με επιχορηγήσεις ύψους 16 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως στο τομέα της αλιείας. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν περισσότερα αλιευτικά σκάφη στη θάλασσα και λιγότερα ψάρια.

Γίνονται συζητήσεις για να γίνουν μεταρρυθμίσεις στα προγράμματα επιχορηγήσεων για να καταστεί η αλιεία μια βιώσιμη βιομηχανία.

Εκτός από την υπερβολική εκμετάλλευση της αλιείας ένας άλλος βλαβερός παράγοντας για τη βιωσιμότητα των ωκεανών είναι οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, που κάνουν όξινο το νερό των ωκεανών με αποτέλεσμα να προκαλείται τεράστια καταστροφή στα κοράλλια και στα μαλάκια.

Πρόσφατα σε διάσκεψη στη Βόννη για τη κλιματική αλλαγή, 70 από τις μεγαλύτερες επιστημονικές ακαδημίες του πλανήτη υποστήριξαν ότι η οξίνιση των ωκεανών είναι τόσο επικίνδυνη και μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη για χιλιάδες χρόνια.

Οι επιστήμονες που ήταν στην εν λόγω διάσκεψη υποστήριξαν ότι στις διαπραγματεύσεις που θα γίνουν για την κλιματική αλλαγή τον Δεκέμβριο στη Κοπεγχάγη, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για τα προστασία των ωκεανών παγκοσμίως.

Το πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Συντήρηση των Ωκεανών «σημάδεψε» την ημέρα με μια έκθεση που αναφερόταν στη ρύπανση των ωκεανών λόγω των θαλάσσιων απορριμμάτων, από τα υπολείμματα των αλιευτικών εργαλείων μέχρι τα πακέτα των τσιγάρων και τις πλαστικές σακούλες.

Τα θαλάσσια απορρίμματα είναι η απόρροια μιας ευρύτερης σπατάλης και μιας φτωχής διαχείρισης των θαλάσσιων πόρων δήλωσε ο Achim Steiner, διευθυντής του προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον.

Η λεπτή πλαστική σακούλα είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για το περιβάλλον και βλάπτει σοβαρά τα θαλάσσια οικοσυστήματα.

ΣΤΟΝ ΕΙΡΗΝΙΚΟ.100.000 πεθαίνουν ετησίως

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από τα λεγόμενα συμβατικά πλαστικά, τα οποία μη διασπώμενα πλήρως και παραμένοντας στην επιφάνεια της θάλασσας προσλαμβάνονται μαζί με το φυτοπλαγκτόν ως τροφή από τους υδρόβιους οργανισμούς που κατοικούν και κινούνται κοντά στα επιφανειακά ύδατα. Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια πλαστικού έχουν ταυτόχρονα την ικανότητα να απορροφούν τοξικούς οργανικούς ρύπους από το θαλασσινό νερό, οι οποίοι, κυρίως μέσω της τροφικής αλυσίδας, περνούν στους ανώτερους θαλάσσιους οργανισμούς.

Επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν την ύπαρξη χημικών ουσιών που συνθέτουν τα πλαστικά στους ιστούς των ψαριών. Σύμφωνα με έρευνες της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (ΝΟΑΑ), τα θαλάσσια πουλιά τρώνε τα μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού και ακολούθως πεθαίνουν από ασιτία. Αφού «χορταίνοντας» με πλαστικά, έχουν την αίσθηση της πληρότητας, ενώ στην ουσία δεν λαμβάνουν θρεπτικές ουσίες. Σε πουλιά Αλμπατρος βρέθηκε ότι μέχρι και το 50% των στομαχικών τους περιεχομένων είναι πλαστικά κομμάτια, ενώ στη Β. Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 90%.

Αλλά και τα ψάρια, τα θηλαστικά, οι χελώνες, ακόμα και οι μέδουσες οδηγούνται σε θάνατο εξαιτίας των πλαστικών που τρώνε. Ενδεικτικά, μόνο στον Βόρειο Ειρηνικό εκτιμάται ότι 100.000 θαλάσσια θηλαστικά βρίσκουν τον θάνατο ετησίως λόγω της πλαστικής τροφής.......