Η ρύπανση των ωκεανών

0

Εκατομμύρια πλαστικά απορρίμματα και φωσφορούχα απόβλητα που προέρχονται από γεωργικά λιπάσματα, απειλούν με «ασφυξία» τους ωκεανούς, προειδοποιεί η έκθεση του 2011 του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (PNUE), η οποία δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα στο Παρίσι.

«Μόνο για τις ΗΠΑ, το κόστος υπολογίζεται σε πάνω από δυο δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο οι ζημίες μπορεί να φθάνουν τα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως», τονίζεται στην έκθεση, στην οποία υπογραμμίζεται η ανάγκη για αυξημένο έλεγχο του φαινομένου αυτού.

«Οι ακριβείς ποσότητες των χερσαίων απορριμμάτων, αλλά και των απορριμμάτων φορτηγών πλοίων και αλιευτικών, τα οποία περιέχουν μικρομόρια πλαστικού, παραμένουν άγνωστες», επισημαίνεται στην έκθεση.

Το PNUE υπενθυμίζει ωστόσο ότι στη Βόρεια Αμερική και τη δυτική Ευρώπη, κάθε άνθρωπος χρησιμοποιεί περίπου 100 κιλά πλαστικών ετησίως, ενώ υπολογίζεται ότι από το 2015 θα χρησιμοποιεί 140 κιλά πλαστικής ύλης ετησίως. Οι ποσότητες αυτές στους πληθυσμούς της Ασίας είναι μικρότερες κατά δυο φορές.

Την ίδια στιγμή, το ποσοστό ανακύκλωσης των υλικών αυτών για παραγωγή ενεργείας, δεν ξεπερνά το 25% σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ στη Νορβηγία και την Ελβετία το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 80%, υπογραμμίζει το PNUE.

Όσον αφορά την υγεία, υπάρχουν υποψίες ότι οι χημικοί αυτοί ρυπαντές καταλήγουν στη διατροφική αλυσίδα «παρά το γεγονός ότι εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με τους κινδύνους που συνιστούν για την ανθρώπινη υγεία και το οικοσύστημα».

Οι απειλές για την ανθρώπινη υγεία είναι μεταξύ άλλων οι γενετικές μεταλλάξεις, οι κίνδυνοι για καρκινογενέσεις και για κακή λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος.

Παρά τις συμφωνίες που έχουν υπογράψει και τις πρωτοβουλίες που έχουν αναλάβει πολλοί διεθνείς οργανισμοί και μη κυβερνητικές οργανώσεις για την προστασία των ωκεανών και των θαλασσίων οικοσυστημάτων, η μη εφαρμογή των αρχών που υπαγορεύουν, ευθύνεται για τη μη αλλαγή της κατάστασης, εκτιμά το PNUE, το οποίο καλεί βιομήχανους και καταναλωτές να αλλάξουν τις συνήθειές τους για να μειωθεί η παραγωγή αποβλήτων.

Tοξικές σούπες αποβλήτων στροβιλίζονται στους ωκεανούς και τις θάλασσες, από τους Πόλους έως τον Ισημερινό, δηλητηριάζοντας τους θαλάσσιους οργανισμούς και τα πουλιά. Γνωστές ως «Κηλίδες Σκουπιδιών», οι σκουπιδονησίδες είναι τόσο μεγάλες, που οι επιστήμονες ακόμη δεν έχουν κατορθώσει να οριοθετήσουν το ακριβές μεγεθός τους.

Αιωρούνται στις στήλες του νερού, από την επιφάνεια μέχρι τα μεγάλα βάθη και αποτελούνται από παντός είδους απόβλητα, με πολυπληθέστερο στοιχείο τα ψήγματα πλαστικού.

Στον Ατλαντικό οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει 2 σκουπιδονησίδες, μία κοντά στις Μαλδίβες και μία ανάμεσα στις Βερμούδες και τις Αζόρες. Το θέμα της άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης της ρύπανσης που προκαλούν οι δίνες πλαστικών απορριμμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον της ΕΕ έθεσε με ερώτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κρίτων Αρσένης.

Τα μέτρα 
Επικαλούμενος την Οδηγία 2008/56/ΕΚ για τη Θαλάσσια Στρατηγική της ΕΕ, που έχει ως στόχο την καλή περιβαλλοντική κατάσταση των θαλάσσιων υδάτων έως το 2020, ο ευρωβουλευτής ζητεί να πληροφορηθεί από την Κομισιόν τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση και αναστροφή της θαλάσσιας ρύπανσης από πλαστικά και των επιπτώσεων αυτής στη θαλάσσια βιοποικιλότητα.

«Η πρόσφατη ανακάλυψη στον Β. Ατλαντικό μιας δεύτερης νησίδας πλαστικών παρόμοιας σε σύσταση και μέγεθος αυτής του Ειρηνικού, που ανακαλύφθηκε πριν από 13 χρόνια, με έκταση αντίστοιχη της Κεντρικής Ευρώπης, έρχεται να προστεθεί στις απειλές που αντιμετωπίζουν οι θάλασσες της ΕΕ, αλλά και να επιβεβαιώσει τις επιπτώσεις των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στο θαλάσσιο περιβάλλον», δήλωσε ο Κρίτων Αρσένης.

«Παντός είδους πλαστικά απορρίμματα (λαμπτήρες, καπάκια, οδοντόβουρτσες, συσκευασίες προϊόντων τροφίμων, αλιευτικά εργαλεία και μικροσκοπικά κομμάτια από πλαστικό) βρίσκονται διασκορπισμένα στο θαλάσσιο περιβάλλον».

8 εκατ. τόνοι αποβλήτων καθημερινά στις θάλασσες
Σύμφωνα με στοιχεία περιβαλλοντικών οργανώσεων (WWF και Med SOS), 8 εκατ. τόνοι αποβλήτων φθάνουν καθημερινά στις θάλασσες, ενώ η ποσότητα του πλαστικού που επιπλέει στους ωκεανούς υπολογίζεται σε 28.750 κομμάτια/τ.χλμ. Εκτιμάται ότι το 80% των απορριμμάτων προέρχεται από χερσαίες πηγές και το 20% από τα πλοία. Τα πλαστικά απορρίμματα δεν βιοδιασπώνται, αλλά αποσυντίθενται μέσω των αλλοιώσεων από τον ήλιο και το αλάτι.

Οι άνθρωποι «σκοτώνουν» τους ωκεανούς
«Οι ωκεανοί έχουν μεγάλη σημασία για την οικολογική ισορροπία της Γης, γιατί καλύπτουν σχεδόν τα 3/4 της επιφάνειάς της και φιλοξενούν περίπου το 90% της βιόσφαιρας», εξηγεί ο ευρωβουλευτής κ. Κρίτων Αρσένης και επισημαίνει: «Το 85% του οξυγόνου παράγεται στους ωκεανούς, ενώ περίπου το 93% του διοξειδίου του άνθρακα της Γης είναι αποθηκευμένο σε ωκεανούς.

Αυτό οφείλεται στο φυτοπλαγκτόν, το οποίο αποτελεί τη βάση της τροφικής αλυσίδας των οργανισμών που ζουν στους ωκεανούς. Σήμερα, ωστόσο, η βιωσιμότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων αντιμετωπίζει άνευ προηγουμένου πιέσεις που προέρχονται από ανθρώπινες δραστηριότητες και η αντιμετώπισή τους απαιτεί επείγουσα δράση. Οι κλειστές θάλασσες όπως η Μεσόγειος κινδυνεύουν ακόμη περισσότερο, λόγω της έντονης παράκτιας δραστηριότητας σε χώρες εντός και εκτός ΕΕ. Η Οδηγία Πλαίσιο 2008/56/ΕΚ που έχει σαν στόχο

την καλή περιβαλλοντική κατάσταση των ευρωπαϊκών θαλασσών έως το 2020, αποτελεί το νομικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης, η αποτελεσματική εφαρμογή της ωστόσο παραμένει μια πρόκληση για τις χώρες της ΕΕ».

Οι θάλασσες του πλανήτη έχουν γεμίσει με τεράστιες ποσότητες απορριμμάτων και με τις λεπτές πλαστικές σακούλες, δήλωσαν οι ακτιβιστές και οι αξιωματούχοι για το εμπόριο τη Δευτέρα 8 Ιουνίου με αφορμή τη Παγκόσμια Ημέρα των Ωκεανών.

Ο διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Pascal Lamy, δήλωσε εν όψει της γιορτής ότι μερικά είδη ψαριών απειλούνται με εξαφάνιση λόγω της υπερβολικής εκμετάλλευσης της αλιείας και μέρος της ευθύνης ανήκει στις κυβερνητικές επιχορηγήσεις.

Οι κυβερνήσεις έχουν συμβάλλει στο εν λόγω πρόβλημα με επιχορηγήσεις ύψους 16 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως στο τομέα της αλιείας. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν περισσότερα αλιευτικά σκάφη στη θάλασσα και λιγότερα ψάρια.

Γίνονται συζητήσεις για να γίνουν μεταρρυθμίσεις στα προγράμματα επιχορηγήσεων για να καταστεί η αλιεία μια βιώσιμη βιομηχανία.

Εκτός από την υπερβολική εκμετάλλευση της αλιείας ένας άλλος βλαβερός παράγοντας για τη βιωσιμότητα των ωκεανών είναι οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, που κάνουν όξινο το νερό των ωκεανών με αποτέλεσμα να προκαλείται τεράστια καταστροφή στα κοράλλια και στα μαλάκια.

Πρόσφατα σε διάσκεψη στη Βόννη για τη κλιματική αλλαγή, 70 από τις μεγαλύτερες επιστημονικές ακαδημίες του πλανήτη υποστήριξαν ότι η οξίνιση των ωκεανών είναι τόσο επικίνδυνη και μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη για χιλιάδες χρόνια.

Οι επιστήμονες που ήταν στην εν λόγω διάσκεψη υποστήριξαν ότι στις διαπραγματεύσεις που θα γίνουν για την κλιματική αλλαγή τον Δεκέμβριο στη Κοπεγχάγη, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για τα προστασία των ωκεανών παγκοσμίως.

Το πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Συντήρηση των Ωκεανών «σημάδεψε» την ημέρα με μια έκθεση που αναφερόταν στη ρύπανση των ωκεανών λόγω των θαλάσσιων απορριμμάτων, από τα υπολείμματα των αλιευτικών εργαλείων μέχρι τα πακέτα των τσιγάρων και τις πλαστικές σακούλες.

Τα θαλάσσια απορρίμματα είναι η απόρροια μιας ευρύτερης σπατάλης και μιας φτωχής διαχείρισης των θαλάσσιων πόρων δήλωσε ο Achim Steiner, διευθυντής του προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον.

Η λεπτή πλαστική σακούλα είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για το περιβάλλον και βλάπτει σοβαρά τα θαλάσσια οικοσυστήματα.

ΣΤΟΝ ΕΙΡΗΝΙΚΟ.
100.000 πεθαίνουν ετησίως

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από τα λεγόμενα συμβατικά πλαστικά, τα οποία μη διασπώμενα πλήρως και παραμένοντας στην επιφάνεια της θάλασσας προσλαμβάνονται μαζί με το φυτοπλαγκτόν ως τροφή από τους υδρόβιους οργανισμούς που κατοικούν και κινούνται κοντά στα επιφανειακά ύδατα. Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια πλαστικού έχουν ταυτόχρονα την ικανότητα να απορροφούν τοξικούς οργανικούς ρύπους από το θαλασσινό νερό, οι οποίοι, κυρίως μέσω της τροφικής αλυσίδας, περνούν στους ανώτερους θαλάσσιους οργανισμούς.

Επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν την ύπαρξη χημικών ουσιών που συνθέτουν τα πλαστικά στους ιστούς των ψαριών. Σύμφωνα με έρευνες της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (ΝΟΑΑ), τα θαλάσσια πουλιά τρώνε τα μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού και ακολούθως πεθαίνουν από ασιτία. Αφού «χορταίνοντας» με πλαστικά, έχουν την αίσθηση της πληρότητας, ενώ στην ουσία δεν λαμβάνουν θρεπτικές ουσίες. Σε πουλιά Αλμπατρος βρέθηκε ότι μέχρι και το 50% των στομαχικών τους περιεχομένων είναι πλαστικά κομμάτια, ενώ στη Β. Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 90%.

Αλλά και τα ψάρια, τα θηλαστικά, οι χελώνες, ακόμα και οι μέδουσες οδηγούνται σε θάνατο εξαιτίας των πλαστικών που τρώνε. Ενδεικτικά, μόνο στον Βόρειο Ειρηνικό εκτιμάται ότι 100.000 θαλάσσια θηλαστικά βρίσκουν τον θάνατο ετησίως λόγω της πλαστικής τροφής.